Jane Goodall nie żyje. Świat żegna legendę, która nauczyła nas, że człowiek nie jest sam w naturze

Jane Goodall – kim była i dlaczego jej śmierć poruszyła cały świat?

W środę 1 października 2025 roku świat obiegła smutna wiadomość: zmarła dr Jane Goodall, słynna prymatolożka, antropolożka i działaczka ekologiczna, która całe życie poświęciła badaniu szympansów i ochronie środowiska. Odeszła od nas w wieku 91 lat, pozostawiając po sobie dorobek, który na zawsze zmienił naukę i nasze spojrzenie na relacje człowieka z naturą.

Wiadomość o jej śmierci rozeszła się błyskawicznie po mediach. Był to mement, w którym jednogłośnie tysiące organizacji ekologicznych, politycy i gwiazdy kina wspólnie podkreślali, że straciliśmy „głos planety”.

Dzieciństwo i marzenie o Afryce

Jane Goodall urodziła 3 kwietnia 1934 roku w Londynie, a już jako kilkuletnia dziewczynka biegała po ogrodach, obserwowała zwierzęta i zadawała setki pytań, które często irytowały dorosłych. Jej ulubioną zabawką stała się pluszowa małpka, którą nazwała Jubilee. To właśnie ona stała się symbolem jej pasji, która miała zdefiniować jej całe późniejsze życie.

Choć przez całe swoje życie nie ukończyła klasycznych studiów przyrodniczych, od zawsze powtarzała: „Najlepszą szkołą była dla mnie natura”.

Przełom w Tanzanii – odkrycia, które zmieniły naukę

Rok 1960 stał się przełomowy, dzięki wsparciu antropologa Louisa Leakeya, to właśnie wtedy Goodall rozpoczęła badania w Parku Narodowym Gombe w Tanzanii. Enklawa dzikiej przyrody stała się miejscem, w którym dokonała rewolucyjnego odkrycia, udawadniającego, że szympansy potrafią tworzyć i używać narzędzi.

Brzmiało to wówczas jak herezja, ponieważ do tamtej pory wierzono, że „człowiek to jedyny twórca narzędzi”. Badania Jane Goodall obaliły tę granicę i całkowicie zmieniły pogląd w tym obszarze.

Przez kolejne dekady Goodall udowadniała, że szympansy w Tanzanii, jak i na całym świecie mają emocje, tworzą więzi, odczuwają stratę i radość, ale przede wszystkim są bliższe człowiekowi, bardziej niż ktokolwiek przypuszczał.

Życie prywatne – miłość, strata i cicha siła

Jane dwukrotnie wychodziła za mąż. Z pierwszego związku z fotografem Hugo van Lawickiem miała syna, Hugo Erica Louisa, nazywanego „Grub”. Po rozwodzie znalazła ponownie szczęście u boku Dereka Brycesona, dyrektora parków narodowych w Tanzanii. Niestety, jego choroba nowotworowa przerwała ich wspólne życie przedwcześnie.

W obliczu życiowej tragedii Jane wielokrotnie powtarzała, że las był jej świątynią i ukojeniem. To właśnie tam odzyskiwała równowagę i siły do dalszej życiowej walki.

Jane Goodall – działaczka i ambasadorka planety

W roku 1977 założyła Jane Goodall Institute, który do dziś z sukcesem prowadzi badania nad szympansami i wspiera ochronę środowiska. Była również inicjatorką Roots & Shoots program, dzięki któremu miliony młodych ludzi na całym świecie angażują się w działania ekologiczne i społeczne.

Goodall była też jedną z kluczowych ambasadorek ONZ i podróżowała niemal bez przerwy. Ku zdziwieniu wielu nawet po 80. roku życia potrafiła wygłaszać ponad 300 wykładów rocznie.

Nagrody i odznaczenia

Świat wielokrotnie honorował jej wkład w naukę i ochronę środowiska. Otrzymała m.in.:

• Order Imperium Brytyjskiego (DBE),
• francuską Legię Honorową,
• Medal Hubbarda National Geographic,
• prestiżową Kyoto Prize,
• Templeton Prize,
• a w 2025 roku najwyższe cywilne odznaczenie w USA, Medal Wolności Prezydenckiej.

Ostatnie chwile i globalna reakcja

Goodall odeszła spokojnie we śnie, z przyczyn naturalnych, podczas swojej trasy wykładowej w Stanach Zjednoczonych. Jeszcze kilka dni wcześniej prowadziła spotkania w Kalifornii, inspirując ludzi do troski o planetę.

Wieść o jej śmierci w ułamku sekundy obiegła cały świat. Sam Barack Obama nazwał ją „ikoną nadziei”, Leonardo DiCaprio „bohaterką środowiska”, a ONZ podkreśliło jej rolę jako Ambasadora Pokoju.

Dziedzictwo, które nie umiera

Jane Goodall nauczyła nas, że człowiek nie stoi ponad naturą, lecz jest tylko jej częścią. Jej badania otworzyły oczy naukowcom, jej słowa poruszyły miliony zwykłych ludzi, a jej życie pokazało, że jedno marzenie może zmienić świat.

Jak sama mówiła: „Każdy z nas ma znaczenie. Każdy z nas może coś zmienić. I każdy powinien działać”.